علم بهتر است یا ثروت؟

از دیدگاه امام علی (ع) (حکمت 147 نهج البلاغه)

كميل بن زياد مى گويد:

امام دست مرا گرفت، و به سوى قبرستان كوفه برد، آنگاه آه پردردى كشيد و فرمود: اى كميل بن زياد اين قلب ها بسان ظرفهايى هستند، كه بهترين آنها، فراگيرترين آنهاست، پس آنچه را مى گويم نگاه دار:

• مردم سه دسته اند: دانشمند الهى، طالب علم و آموزنده اى كه بر راه نجات و رهائى يافتن است، و پشّه هاى دست خوش باد و طوفان و هميشه سرگردان، كه به دنبال هر سر و صدايى مى روند، و با وزش هر بادى حركت مى كنند، نه از روشنايى دانش نور گرفتند، و نه به پناهگاه استوارى پناه گرفتند.

• اى كميل: دانش بهتر از مال است، زيرا علم، نگهبان تو است، و مال را تو بايد نگهبان باشى. مال با بخشش كاستى پذيرد امّا علم با بخشش فزونى گيرد، و مقام و شخصيّتى كه با مال به دست آمده با نابودى مال، نابود مى گردد. اى كميل بن زياد شناخت علم راستين (علم الهى) آيينى است كه با آن پاداش داده مى شود، و انسان در دوران زندگى با آن خدا را اطاعت مى كند، و پس از مرگ، نام نيكو به يادگار گذارد. دانش فرمانروا، و مال فرمانبر است.

اى كميل ثروت اندوزان بى تقوا مرده، گرچه به ظاهر زنده اند، امّا دانشمندان، تا دنيا برقرار است زنده اند، بدن هايشان گرچه در زمين پنهان امّا ياد آنان در دل ها هميشه زنده است.

بدان كه در اينجا (اشاره به سينه مبارك كرد) دانش فراوانى انباشته است، اى كاش كسانى را مى يافتم كه مى توانستند آن را بياموزند آرى تيز هوشانى مى يابم امّا مورد اعتماد نمى باشند، دين را وسيله دنيا قرار داده، و با نعمت هاى خدا بر بندگان، و با برهان هاى الهى بر دوستان خدا فخر مى فروشند. يا گروهى كه تسليم حاملان حق مى باشند امّا ژرف انديشى لازم را در شناخت حقيقت ندارند، كه با اوّلين شبهه اى، شك و ترديد در دلشان ريشه مى زند پس نه آنها، و نه اينها، سزاوار آموختن دانش هاى فراوان من نمى باشند. يا فرد ديگرى كه سخت در پى لذّت بوده، و اختيار خود را به شهوت داده است، يا آن كه در ثروت اندوزى حرص مى ورزد، هيچ كدام از آنان نمى توانند از دين پاسدارى كنند، و بيشتر به چهارپايان چرنده شباهت دارند، و چنين است كه دانش با مرگ دارندگان دانش مى ميرد  (حکمت 147 نهج البلاغه).

-------------------------------------------------------

کاش؛ نهج البلاغه را

                     در کنار کتابهای دوران مدرسه،

                     یا لااقل؛

                     در لابه لای واحدهای دانشکده؛

                                       خوانده بودیم....

-------------------------------------------------------

برخی از حکمت های نهج البلاغه:

*  حکمت 121 نهج البلاغه: لذت زودگذر و رنج باقی

*  حکمت 134 نهج البلاغه:  علامت دوست واقعی

*  حکمت 146 نهج البلاغه: ارزش صدقه، زکات، دعا   

*  حکمت 187 نهج البلاغه: کوچ کردن از دنیا نزدیک است  

*  حکمت 252 نهج البلاغه: حکمت بعضی احكام شرعی

*  حکمت 361 نهج البلاغه: راه اجابت دعا

*  حکمت 476 نهج البلاغه: سختگیری نکردن در گرفتن مالیات 

     ........